Trên hành trình gìn giữ và phát huy những giá trị lịch sử - văn hóa của quê hương kiên cường, cónhững con người chọn sống thầm lặng, bền bỉ vun đắp từng viên gạch tinh thần bằng cả trái tim và khối óc. Phan Đức Nhạn - người con của xã Bình Dương là một người như thế. Anh đã dành nhiều công sức và tài lực để sưu tầm, biên soạn và xuất bản các tập sách mang giá trị lịch sử và nhân văn. Từ những trang viết đậm chất tự sự như “Ong rừng”, “Xa và Gần”, đến các tuyển tập bút ký như “Bình Dương - Vùng đất anh hùng”, “Vườn Mẹ”, “Còn lại với thời gian”, và mới đây là sách “Khát vọng hòa bình” thuộc hệ sách Nhà nước đặt hàng... anh đã góp phần lưu giữ ký ức và khơi dậy lòng tự hào về một vùng đất từng ba lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng. Những cuốn sách không chỉ là tài liệu quý giá về một thời lửa đạn, mà còn là tiếng nói biết ơn, lời nhắn gửi đến thế hệ hôm nay về tinh thần bất khuất, ý chí kiên cường và lòng yêu nước son sắt. Qua đó, Phan Đức Nhạn lặng lẽ tiếp thêm ngọn lửa của niềm tin, truyền cảm hứng cho hành trình gìn giữ văn hóa và truyền thống quê hương.

Phan Đức Nhạn không chỉ là người kể chuyện, mà còn là người kết nối. Với sự nhiệt huyết và tinh thần trách nhiệm, anh đã cùng nhiều cây bút uy tín, tiêu biểu là nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Trần Đăng Khoa, Thái Bá Lợi kiến tạo tập sách “Khát vọng hòa bình”. Cuốn sách với sự góp mặt của nhiều chính khách và cây bút tên tuổi như Phan Diễn, Vũ Ngọc Hoàng nhà thơ Khương Hữu Dụng, Xuân Diệu, Lê Doãn Hợp, nhà văn Nguyên Ngọc, Chu Cẩm Phong, Dương Thị Xuân Quý, Ý Nhi, Xuân Diệu, Trung Trung Đỉnh, Cao Duy Thảo, Thái Bá Lợi, Thanh Thảo, Hồ Duy Lệ..., những con người đã từng sống và gắn bó với Quảng Nam. Công trình văn học này, cùng với hàng trăm bài báo, ca khúc, phim tài liệu... là nhịp cầu nối liền quá khứ và hiện tại, lan tỏa thông điệp về sự tha thứ, tình người và khát vọng sống đẹp sau chiến tranh.

Lễ ra mắt tập sách “Khát vọng hòa bình” tại Nghĩa trang Liệt sĩ xã Bình Dương vào ngày 24-5-2025 là một sự kiện thiêng liêng và đầy xúc động. Hơn 200 đại biểu, từ lãnh đạo các cấp, các tướng lĩnh Quân đội, Công an, nhà văn, nhân chứng lịch sử đến các em học sinh... đã cùng nhau tưởng niệm, tri ân và lắng đọng trong một ngày hội văn hóa chan chứa tình người. Tại đó, Phan Đức Nhạn không chỉ là người tổ chức, mà còn là người giữ vai trò “người kể chuyện” - kể bằng sách, bằng phim, bằng hành động thiết thực và giàu tính biểu tượng. Song song với các hoạt động văn hóa, anh cũng tích cực hỗ trợ các chương trình thiện nguyện, khuyến học tại địa phương. Rất nhiều học sinh Bình Dương đã nhận được sự động viên, tiếp sức từ anh và những người bạn đồng hành trong các dịp lễ trao học bổng, tặng quà... Những việc làm này tuy lặng lẽ nhưng mang ý nghĩa lâu dài, góp phần nuôi dưỡng ước mơ và tinh thần vươn lên cho các em nhỏ nơi quê nhà.

Phan Đức Nhạn còn là người tiên phong vận động nguồn lực cho ý tưởng không gian Vườn Mẹ - công trình tưởng niệm các Mẹ Việt Nam Anh hùng dự định sẽ được xây dựng tại xã Bình Dương trong tương lai không xa. Đây không chỉ là nơi để ghi nhớ, mà còn là không gian giáo dục truyền thống, thắp sáng tinh thần khuyến học và vun đắp tình yêu quê hương cho thế hệ trẻ.

Phan Đức Nhạn còn là cầu nối quan trọng giúp Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam khởi động dự án “Làng chiến đấu Bình Dương” - một công trình tái hiện không gian sống và chiến đấu của quân dân vùng đất Bình Dương anh hùng trên diện tích hơn 4.000m² tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam ở Nam Từ Liêm, Hà Nội. Những gì anh đang làm chính là góp phần viết tiếp trang sử hào hùng của quê hương bằng cách kể lại - và sống lại - những năm tháng ấy theo cách nhẹ nhàng mà sâu sắc nhất. Hành trình của anh là minh chứng cho việc tri ân quá khứ không nằm ở những lời ca ngợi sáo rỗng, mà thể hiện qua từng công trình, từng nghĩa cử cụ thể.

Trong buổi ra mắt sách “Khát vọng hòa bình”, Trung tướng Công an, Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, nhà văn Nguyễn Hữu Ước đã khẳng định: “Bình Dương là một trong những xã kiên cường và anh dũng nhất thế giới”. Và chính Phan Đức Nhạn - với sự bền bỉ và lòng tri ân - đã âm thầm làm dày thêm tầm vóc của nhận định đó.

Trong bối cảnh văn hóa đọc đang được Đảng, Nhà nước khuyến khích lan tỏa, những việc làm của Phan Đức Nhạn đáng được trân trọng trong vai trò vừa là người kết nối, tổ chức, trực tiếp cầm bút để thắp sáng ký ức, gieo mầm khát vọng, và dựng xây những mùa tri ân mang hương vị của nhân văn và hy vọng, không chỉ làm đẹp cho quá khứ, mà còn đang vun đắp cho tương lai - bằng chính lòng yêu nước sâu thẳm và sự tận hiến không điều kiện.

Đà Nẵng, ngày 26-5-2025

Trung tướng NGÔ QUÝ ĐỨC, nguyên Cục trưởng Cục Cứu hộ - Cứu nạn Bộ Quốc phòng